Podstawowe informacje o systemie alarmowym.

System alarmowy to zespół odpowiednio połączonych urządzeń, mający na celu zabezpieczenie chronionego obiektu, odstraszenie potencjalnego włamywacza i powiadomienie właściciela lub jednostki ochrony w przypadku naruszenia strefy chronionej. W zależności od zapotrzebowania oraz zasobności portfela, możliwa jest realizacja prostego systemu alarmowego, który może okazać się w zupełności wystarczający do zabezpieczenia domu, lub bardziej zaawansowanego, który oprócz podstawowych funkcji znacznie poprawi komfort życia jego użytkowników. Decyzję dotyczącą wyboru z pewnością pomoże podjąć instalator, który po dokładnym oglądnięciu obiektu, analizie potrzeb klienta i możliwości rozbudowy w przyszłości, zaproponuje najlepsze rozwiązanie. Dzięki bardziej zaawansowanym systemom alarmowym można np. sterować oświetleniem, ogrzewaniem, prostą automatyką domową, otwierać bramy automatyczne, elektrozaczepy w furtkach itp. Nowoczesne manipulatory dotykowe, poza estetycznym wyglądem i intuicyjną obsługą mają możliwość zapisania na karcie pamięci mapy obiektu z rozmieszczeniem elementów instalacji, co ułatwia kontrolę całego obiektu. Ponadto możliwa jest zdalna kontrola nad systemem alarmowym i podłączonymi do niego urządzeniami z wykorzystaniem telefonu komórkowego lub przez sieć internetową, za pomocą komputera z wykorzystaniem przeznaczonych do tego aplikacji.

Centrala alarmowa. Montowana jest w dedykowanej obudowie wraz z akumulatorem podtrzymującym pracę całego systemu w przypadku zaniku zasilania. Obudowa wyposażona jest w styk sabotażowy, podpięty do obwodu sabotażowego centrali. Jeżeli system nie jest wprowadzony w tryb serwisowy, każda próba otwarcia obudowy kończy się wywołaniem alarmu. Centrala alarmowa czuwa nad prawidłową pracą wszystkich urządzeń zainstalowanych w systemie. Zbiera informacje z czujników, manipulatorów, obwodów sabotażowych, wykrywa uszkodzone okablowanie a w przypadku wywołania alarmu załącza sygnalizacje optyczną i akustyczną. Jeżeli centrala wyposażona jest w moduł komunikacji, może powiadomić użytkownika lub firmę ochroniarską o wywołanym alarmie. Każda ingerencja w system nie pozostaje niezauważona i zapisywana jest w pamięci centrali. Podczas doboru centrali alarmowej należy zwrócić szczególną uwagę na liczbę wejść, wyjść nisko- i wysokoprądowych oraz możliwości rozbudowy systemu w razie konieczności.

Manipulatory. Manipulatory to urządzenia, które umożliwiają programowanie centrali alarmowej oraz stanowią centrum obsługi całego systemu. Za ich pomocą użytkownik komunikuje się z centralą alarmową, sprawdza stan systemu, uzbraja i rozbraja alarm. W systemie alarmowym instaluje się zazwyczaj jeden manipulator główny oraz, w zależności od potrzeb, manipulatory strefowe. Manipulator główny to urządzenie z wyświetlaczem LCD i klawiaturą numeryczną lub panel dotykowy z klawiaturą sensoryczną, natomiast manipulator strefowy to urządzenie z klawiaturą numeryczną i prostą sygnalizacją optyczną w postaci diod. Manipulator strefowy wykorzystywany jest do uzbrajania i rozbrajania danej strefy, natomiast manipulator główny do pełnej kontroli całego alarmu, dlatego są to urządzenia bardziej zaawansowane. Codzienna obsługa systemu alarmowego ogranicza się do uzbrajania i rozbrajania systemu za pomocą kodu oraz przeglądania i kasowania historii alarmów.

Czujki. Czujki obok centrali, są najważniejszymi elementami w systemie alarmowym. Od prawidłowego ich doboru, działania oraz rozmieszczenia, zależy poprawna praca całego systemu. Najczęściej wykorzystywane są czujki ruchu PIR, PIR+MW oraz ochrony przewodowej (kontaktrony), montowane w drzwiach lub oknach. Bardziej szczegółowy podział czujników wykorzystywanych w systemach alarmowych został przedstawiony poniżej:

Zasada działania pasywnej czujki ruchu PIR (Passive Infra Red) polega na wykrywaniu zmiany promieniowania cieplnego z zakresu dalekiej podczerwieni przez czujnik pyroelektryczny, którego sygnał elektryczny analizowany jest przez układ elektroniczny czujki. Ze względu na długość fali podczerwonej emitowanej przez ciało człowieka, wykrycie zmiany temperatury przez czujkę jest stosunkowo trudne. W celu wyeliminowania tego problemu, stosuje się zespół soczewek Fresnela, których ogniska skupione są na pyroelemencie i które dzielą chroniony obszar na wiązki. Poruszający się człowiek przecinając wiązki powoduje cykliczne zmiany promieniowania skupionego na pyroelemencie, wywołując tym samym alarm.
Zasada działania czujki mikrofalowej MW (MicroWave) oparta jest na wykorzystaniu efektu Dopplera, czyli zjawiska fizycznego polegającego na zmianie długości fali odbieranej przez obserwatora powodowanej ruchem źródła fali względem tego obserwatora. W obudowie czujki umieszczony jest nadajnik fali elektromagnetycznej i odbiornik. Nadajnik emituje falę, która odbija się od elementów nieruchomych znajdujących się wewnątrz pomieszczenia i powraca do odbiornika z taką samą częstotliwością. Jeżeli w polu zasięgu czujki pojawi się inny obiekt, fala powróci do odbiornika ze zwiększoną częstotliwością, co zostanie odczytane przez układ elektroniczny jako naruszenie.
Czujki dualne (PIR+MW) łączą w sobie zalety czujek podczerwieni oraz czujek mikrofalowych. Dzięki zastosowaniu dwóch różnych elementów detekcji, są bardziej odporne na występowanie fałszywych alarmów. Elektronika czujki analizuje otrzymane sygnały i przekazuje informację o alarmie tylko wtedy, gdy otrzyma sygnał o naruszeniu od obydwu różnych detektorów.
Czujki magnetyczne (kontaktrony) wykorzystują działanie pola magnetycznego. Składają się z dwóch elementów - magnesu i elementu z zatopionymi dwoma stykami. Stosuje się je do zabezpieczenia drzwi oraz okien. W chwili otwarcia okna następuje odsunięcie magnesu od kontaktronu i rozwarcie styków, co skutkuje wywołaniem alarmu.
Ponadto w zależności od zapotrzebowania, oprócz podstawowych czujników wykorzystywanych w systemie alarmowym, można zastosować również czujniki dymu, czadu gazu, zbicia szyby, bariery podczerwieni itd., podnoszące bezpieczeństwo i funkcjonalność całego systemu.

Moduły wejść/wyjść (ekspandery). Moduły we/wy są urządzeniami pozwalającymi rozszerzyć możliwości centrali o dodatkowe wejścia lub wyjścia. W zależności od rodzaju modułu mamy do wyboru ekspandery: wejść, wyjść, mieszane (wejść i wyjść), z czego wyjścia mogą być typu OC lub przekaźnikowe. Ponadto możliwe jest dokupienie pojedynczych modułów przekaźnikowych, sterowanych z wyjść typu OC centrali, które umożliwiają sterowanie urządzeniami elektrycznymi o poborze prądu sięgającym 12A. Ekspandery oprócz zwiększania liczby we/wy w centrali, umożliwiają połączenie z centralą większej liczby czujek przewodowych, znajdujących się w oddalonej lokalizacji (garaż obok domu) za pomocą magistrali systemowej. Dzięki temu nie ma konieczności prowadzenia okablowania od każdej czujki z osobna do centrali, lecz wystarczy połączyć czujki z ekspanderem a ekspander z centralą alarmową za pomocą magistrali systemowej.

Kontroler systemu bezprzewodowego. Kontrolery systemu bezprzewodowego umożliwiają rozbudowę centrali alarmowej o dodatkowe urządzenia bezprzewodowe, np. czujki. Kontroler łączy się z centralą za pomocą magistrali systemowej. Programowanie odbywa się poprzez centralę alarmową z wykorzystaniem manipulatora lub z wykorzystaniem komputera za pomocą dedykowanego oprogramowania. Czujniki zasilane są z baterii, którą należy wymieniać co ok. 2 lata. Żywotność baterii uzależniona jest od mocy nadawania i częstotliwości odpytywania. Systemy bezprzewodowe są doskonałym rozwiązaniem do stosowania w miejscu, w którym mamy już wykończone mieszkanie i ze względów estetycznych nie chcemy prowadzić dodatkowego okablowania. Montaż takiego systemu jest bardzo szybki a konserwacja ogranicza się do wymiany baterii w czujkach.

Powiadamianie. Jeżeli centrala nie ma wbudowanego modułu GSM, można użyć zewnętrznego modułu, który umożliwi przekazywanie informacji poprzez sieć GSM do stacji monitorowania lub na numery telefonów, które zostały zdefiniowane w module. Zazwyczaj są to moduły uniwersalne, które można zastosować do central różnych producentów. Posiadają wejścia, za pomocą których centrala komunikuje się z modułem, i wyjścia umożliwiające sterowanie centralą alarmową lub innymi urządzeniami za pomocą usługi CLIP lub SMS. Są również moduły, które komunikują się z centralą alarmową za pomocą magistrali systemowej i umożliwiają pełną wymianę danych pomiędzy urządzeniami.

Sygnalizatory. Sygnalizatory optyczno akustyczne ze względu na zastosowanie można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne. Centralę konfiguruje się w taki sposób, aby po wywołaniu alarmu sygnalizacja optyczna działała do momentu skasowania alarmu, natomiast sygnalizacja akustyczna przez określony czas. W ten sposób nawet w przypadku fałszywego alarmu, sygnalizacja akustyczna nie niepokoi sąsiadów przez cały dzień, a użytkownik po powrocie do domu od razu widzi, że nastąpiło naruszenie. Sygnalizator zewnętrzny umieszcza się w taki sposób, aby był on jak najbardziej widoczny. Sygnalizator wewnętrzny ze względu na duże natężenie dźwięku (120 dB) ma na celu szybkie odstraszenie złodzieja i uniemożliwienie mu przebywania przez dłuższy czas w pobliżu jego zasięgu.

W poniższym schemacie zostały ujęte elementy systemu alarmowego, które najczęściej są wykorzystywane podczas tworzenia systemu alarmowego dla domów jednorodzinnych i ochrony średniej wielkości obiektów. Schemat zawiera centralę alarmową wraz z dedykowaną obudową, transformatorem i akumulatorem, posiadającą możliwość rozbudowy do 32 we/wy, moduł powiadamiania, manipulator główny i strefowy ekspander we/wy przewodowych oraz moduł umożliwiający podłączenie czujek bezprzewodowych.