Wdrażanie DAB+ w Polsce

Czym jest cyfrowe radio?
Cyfrowe radio to technika pozwalająca na nadawanie programów radiowych w postaci sygnału cyfrowego. Podobnie jak w przypadku cyfrowej naziemnej telewizji DVB-T, która zastąpiła stosowany przez lata sygnał analogowy – cyfrowe radio w stosunku do tradycyjnego radia FM oferuje szereg korzyści zarówno dla nadawców, jak i odbiorców.
Zalety radia cyfrowego
  • lepsza jakość dźwięku - w szczególności brak szumów
  • możliwość odbioru w ruchu – brak problemu nawet przy dużych prędkościach
  • pojawienie się w eterze nowych nadawców (wykorzystanie szerszego pasma, kilka stacji w jednym multipleksie)
  • możliwość nadawania na całym obszarze kraju – obecnie taką możliwość mają jedynie cztery stacje Polskiego Radia, Radio Zet, RMF FM oraz Radio Maryja
  • stosowanie sieci SFN (ang. Single Frequency Network) pozwala na wykorzystanie tej samej częstotliwości dla różnych miejsc emisji na pokrywających się częściowo obszarach bez ryzyka zakłóceń
  • automatyczne skanowanie całego pasma i nadawanie nazw stacjom
  • możliwość przesyłania do odbiorników dodatkowych treści takich, jak: nazwy stacji, tytuły audycji oraz puszczanych utworów, jak również *pełne teksty piosenek, okładki, slajdy związane z aktualną audycją, czy informacje o warunkach panujących na drodze
  • wstęp do radia hybrydowego łączącego informacje przesyłane drogą rozsiewczą oraz przez sieć Internet
Wady radia cyfrowego
  • różnica w jakości, w stosunku do nadawania analogowego, może nie być odczuwalna na przeciętnego odbiorcy - wiele zależy od parametrów emisji przyjętych przez nadawców
  • brak pomysłu oraz chętnych na zagospodarowanie częstotliwości z pasma zajmowanego przez radio analogowe
  • konieczność zakupu nowych odbiorników – największy problem stanowić mogą domowe zestawy Hi-Fi, których nie da się doposażyć w *odpowiednie przystawki; w tym względzie pozostaną więc one bezużyteczne
  • brak regulacji unijnych dotyczących wdrażania cyfrowego radia (każdy kraj posiada dowolność w kwestii harmonogramu, standardu, a nawet samego faktu wdrożenia cyfrowych usług)
Częstotliwości
Na potrzeby emisji radia cyfrowego DAB+ w Europie przewidziano kanały w paśmie BIII (174 - 230 MHz) oraz w pasmie L (1452 - 1492 MHz). W Polsce zdecydowano się emisję w paśmie BIII/VHF. Przeczytaj o antenach DAB+.
Układ kanałów T-DAB w paśmie BIII – 8 kanałów o szerokości 7 MHz podzielonych na dodatkowe 4 „podkanały”. Każdy z nich zawierać może od kilku do kilkunastu programów stacji radiowych. Jeden z kanałów zarezerwowany jest dla telewizji naziemnej DVB-T.
Standard T-DAB+
T-DAB, czyli Terrestial Digital Audio Broadcast jest nazwą odnoszącą się do opracowanego przez ETSI standardu 300 401 charakteryzującego system dostarczania sygnału cyfrowego drogą rozsiewczą. Standard ten jest obecnie stosowany w większości krajów europejskich, które podjęły się tematu wdrażania cyfrowego radia. T-DAB+ to jego rozszerzona wersja bazująca na standardzie ETSI TS 102 563 i wybrana przez Polskę.
Kodowanie źródłowe sygnału fonii w systemie DAB oparto na standardzie MPEG-1 Audio Layer II, zdefiniowanym w międzynarodowej normie ISO/IEC 11172-3, podczas gdy w wersji DAB+ możliwe jest wykorzystanie kompresji HE-AAC (AAC+) umożliwiającej dwukrotne zmniejszenie przepływności strumienia audio przy zachowaniu jego pierwotnej jakości.
Maksymalna przepływność multipleksu DAB/DAB+ dla przyjętego w Polsce trybu transmisji wynosi 2432 kb/s, z których 2304 kb/s to Główny Kanał Usług (MSC – ang. Main Service Canal), 96kb/s to Szybki Kanał Informacyjny (FIC – ang. Fast Information Canal). Pozostałe bity, jak również część bitów MSC przeznaczonych jest na potrzeby kodowania korekcyjnego.
W praktyce oznacza to, że w zależności od zastosowanego stopnia ochrony liczba programów radiowych w obrębie jednego multipleksu wahać się może od 6 do 13 dla strumieni audio o przepływności 128kb/s oraz od 4 do 9 dla strumieni audio o przepływności 192kb/s.
Harmonogram wdrażania DAB+ w Polsce
Wykaz emisji testowych
W testowym multipleksie DAB+ nadawane są cztery ogólnopolskie programy Polskiego Radia - Jedynka, Dwójka, Trójka i Czwórka oraz cztery programy regionalne - Polskie Radio RDC, Radio Kielce, Radio Szczecin i Radio PiK.
Obiekt Częstotliwość [MHz] Kanał Moc ERP [kW]
Kielce / ul. Targowa 180,064 5D 1,2
Szczecin / Kołowo 225,648 12B 10
Toruń / ul. Moniuszki 209,936 10A 3
Warszawa / PKiN 190,64 7B 2
Pozwolenie na emisje testowe dla nadajników w Szczecinie i Warszawie wygasa 31 października, natomiast dla nadajnika w Toruniu 30.08.2014.
Harmonogram emisji regularnych
Skład pierwszego emitowanego w Polsce multipleksu DAB+:
  • 5 programów Polskiego Radia dostępnych analogowo: Jedynka, Dwójka, Trójka, Czwórka, Zagranica
  • Polskie Radio 24
  • Radio Rytm
  • Radio Regionalne
  • w dalszej perspektywie: Radio Eureka, Radio Retro, Radio Krasnal
Etap Data Nadajniki
1 - kolor pomarańczowy 01.10.2013 Warszawa
Katowice
2 - kolor niebieski 01.05.2014 Gdańsk
Kielce
Kraków
Szczecin
Wrocław
3 - kolor zielony 1.10.2014 Łódź
Opole
Poznań
4 - kolor różowy 01.01.2015 Bydgoszcz
Koszalin
Zielona Góra
5 - kolor żółty 01.04.2015 Białystok
Lublin
Rzeszów
Jaka antena do radia DAB+
Anteny służące do odbioru analogowego radia FM nie są w stanie odebrać radia DAB+. Oczywiście problemem jest tutaj inny zakres częstotliwości. Do odbioru cyfrowego radia działającego w paśmie BIII/VHF posłużyć mogą anteny dedykowane do odbioru programów telewizji naziemnej w tym paśmie. Ponieważ jednak DAB+ emitowany jest w polaryzacji pionowej V - w zdecydowanej większości przypadków anteny te należy obrócić o 90 stopni.
Dostępne w ofercie anteny DAB+:
  Kod Nazwa Zysk [dBi]
A0110 DIPOL-1/DAB 1
A0140 DIPOL-4/DAB 6
Jako przewody antenowe stosować należy wysoko ekranowe przewody koncentryczne 75Ω.
Oferta odbiorników DAB/DAB+ jest ciągle poszerzana. W przeciwieństwie do odbiorników radia analogowego, które wyposażane były i są niemal wyłącznie w złącza IEC typu męskiego, odbiorniki cyfrowe posiadać mogą złącza IEC lub F. Niezależnie od posiadanego typu złącza w odbiorniku, dobrym rozwiązanie stanowić będzie jeden z wtyków marki Cabelcon. Złącza te cechuje przede wszystkim wysoka skuteczność ekranowania oraz sposób montażu - efekt działania złącza kompresyjnego dostępny jest bez żadnych specjalistycznych narzędzi.
Wtyk prosty IEC Cabelcon
E3002
Wtyk kątowy IEC Cabelcon
E3001
Wtyk F Cabelcon samokompresyjny
E80410
Sumowanie sygnału radia cyfrowego DAB+ z innymi sygnałami (radio analogowe FM, naziemna telewizja cyfrowa DVB-T) może być realizowane za pomocą zwrotnicy wyposażonej w pasmowe wejście BIII/VHF (174-230 MHz). Zwrotnice dobrać należy odpowiednio do posiadanych pozostałych anten.
  Kod Nazwa Sumowane sygnały
C0340 ZA 4Ms FM, DAB+, DVB-T
C0364 ZA 6 DAB+, DVB-T
C0370 ZA-11Ms DAB+, DVB-T, DVB-T
R902042 MM-307 DAB+, DVB-T, DVB-T
R902044 MM-407 FM, DAB+, DVB-T, DVB-T