Skrętka komputerowa - kategorie, ekranowanie, zastosowanie

Skrętka komputerowa jest rodzajem kabla sygnałowego wykorzystywanego w instalacjach teleinformatycznych. Zbudowana jest z czterech par skręconych ze sobą przewodów, dzięki czemu zredukowany zostaje wpływ zakłóceń elektromagnetycznych pochodzących od innych urządzeń lub wzajemnych zakłóceń (tzw. przesłuchy). Najczęściej tego rodzaju kabel stosowany jest w instalacjach telefonicznych czy też sieciach Ethernet.
W poniższej bibliotece zostaną przedstawione rodzaje skrętek komputerowych oraz ich podział ze względu na kategorię, budowę, zastosowanie i prędkości transmisyjne jakie oferują.
Kategorie skrętki komputerowej
Wyróżnia się kategorie lub klasy okablowania, zapewniające funkcjonowanie aplikacji w różnych sieciach i dające wsteczną zgodność z istniejącymi już rozwiązaniami. Definiowaniem wymagań dla poszczególnych kategorii lub klas okablowania strukturalnego (z uwzględnieniem zachowania ich kompatybilności) - zajmują się: Stowarzyszenie Przemysłu Telekomunikacyjnego (TIA) oraz Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO). Standard EIA/TIA oraz europejska norma EN50173 definiuje kable miedziane w kilku grupach, w których określa się ich przydatność do transmisji informacji.
  • Kategoria 1 (klasa A wg EN 50173)
    • Realizacja usług telefonicznych z pasmem częstotliwości do 100 kHz
  • Kategoria 2 (klasa B wg EN 50173)
    • Okablowanie wykorzystywane dla aplikacji głosowych i usług terminalowych z pasmem częstotliwości do 1 MHz
  • Kategoria 3 (klasa C wg EN 50173)
    • Wykorzystywane w sieciach telefonicznych, wykorzystuje pasmo częstotliwości do 16 MHz
  • Kategoria 5/5e (klasa D wg EN 50173)
    • Jest to najczęściej stosowana klasa skrętki komputerowej wykorzystwana do budowy sieci lokalnych, obejmuje aplikacje wykorzystujące pasmo częstotliwości do 100 MHz. Jest stosowana zarówno w lokalnych aplikacjach Fast Ethernet (szybkość 100 Mb/s), jak i w sieciach Gigabit Ethernet (1000 Mb/s).
Przewód NETSET U/UTP 5e skrętka wewnętrzna [1m]
Przewód NETSET U/UTP 5e skrętka wewnętrzna E1408
Przewód NETSET U/UTP 5e żelowany, czarny skrętka zewnętrzna [1m]
Przewód NETSET U/UTP 5e żelowany, czarny skrętka zewnętrzna E1410

Przewód NETSET U/UTP PE 5e czarny, skrętka zewnętrzna [1m]
Przewód NETSET U/UTP PE 5e czarny, skrętka zewnętrzna E1412
Przewód NETSET F/UTP 5e skrętka ekranowana, wewnętrzna [1m]
Przewód NETSET F/UTP 5e skrętka ekranowana, wewnętrzna E1515
Przewód NETSET BOX F/UTP 5e skrętka ekranowana, zewnętrzna  [1m]
Przewód NETSET BOX F/UTP 5e skrętka ekranowana, zewnętrzna E1517
  • Kategoria 6 (klasa E wg EN 50173)
    • Klasa wprowadzona w 1999 r., obejmuje okablowanie, którego wymagania pasma są do częstotliwości 250 MHz. Umożliwia transmisję z prędkością 1 Gb/s.
Przewód NETSET U/UTP kategoria 6 skrętka wewnętrzna [1m]
Przewód NETSET U/UTP kategoria 6 skrętka wewnętrzna E1608
  • Kategoria 6A (klasa EA wg EN 50173)
    • Wykorzystywana przy tworzeniu instalacji wykorzystujących pasmo częstotliwości do 500 MHz. Kategoria idealnie nadaję się do wdrażania multimedialnych aplikacji na okablowaniu o specjalnych wymaganiach konstrukcyjnych (U/FTP, F/FTP)
Przewód NETSET U/FTP 6A skrętka ekranowana, wewnętrzna [500 m]
Przewód NETSET U/FTP 6A skrętka ekranowana, wewnętrzna E1616_500
  • Kategoria 7 (klasa F wg EN 50173)
    • Dzięki kategorii 7 możliwa jest realizacja aplikacji wykorzystujących pasmo do 600 MHz. Różni się ona od poprzednich klas stosowaniem kabli typu S/FTP (każda para w ekranie plus ekran obejmujący cztery pary) łączonych ekranowanymi złączami.
  • Kategoria 7A (klasa FA wg EN 50173)
    • Obejmuje pasmo do częstotliwości 1000 MHz. Umożliwia uzyskanie prędkości do 100 Gbit/s do 15 m i 40 Gbit/s do 100 m;
Ekranowanie
Zastosowanie ekranowania elektrycznego powoduje, iż sygnał przesyłany za pomocą wewnętrznych żył w mniejszym stopniu ulega zakłóceniom zewnętrznym oraz minimalizuje emisję zakłóceń radiowych. Jednakże stosowanie przewodów ekranowanych wymaga znajomości zasad prawidłowego ekranowania oraz elektrycznych połączeń wyrównawczych budynku. Podstawową zasadą ekranowania jest prawidłowe uziemienie ekranu na obu końcach przewodu.
Skrętka komputerowa może być:
  • U/UTP – skrętka nieekranowana
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
  • F/UTP – skrętka foliowana
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
8. Uziemienie
9. Ekran kabla
  • U/FTP – skrętka z każdą parą w osobnym ekranie z folii.
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
8. Uziemienie
10. Ekran pary przewodów
  • F/FTP – skrętka z każdą parą w osobnym ekranie z folii dodatkowo w ekranie z folii
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
8. Uziemienie
9. Ekran kabla
10. Ekran pary przewodów
  • SF/FTP – skrętka z każdą parą foliowaną dodatkowo w ekranie z folii i siatki
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
8. Uziemienie
9. Ekran aluminiowy kabla
10. Ekran pary przewodów
11. Siatka ekranująca kabel
  • S/FTP – skrętka z każdą parą foliowaną dodatkowo w ekranie z siatki
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
8. Uziemienie
10. Ekran pary przewodów
11. Siatka ekranująca kabel
  • SF/UTP – skrętka ekranowana folią i siatką.
1. Przewód biało-niebieski/niebieski
2. Przewód biało-brązowy/brązowy
3. Przewód biało-pomarańczowy/pomarańczowy
4. Przewód biało-zielony/zielony
5. Płaszcz
6. Rip-cord
7. Żyły
8. Uziemienie
9. Ekran aluminiowy kabla
11. Siatka ekranująca kabel
Zastosowanie
Ze względu na zastosowanie przewodów najczęściej wyróżnia się podział przewodów na wewnętrzne oraz zewnętrzne.
  • Zewnętrzne
    • Najważniejszą informacją dla przewodów zewnętrznych jest ich izolacja - dokładnie materiał jaki został wykorzystany do jej tworzenia. Przewody można spotkać z tworzywem PVC (PCW), czyli polichlorkiem winylu. Jest to polimer syntetyczny powszechnie stosowany do produkcji tworzyw sztucznych- posiada właściwości termoplastyczne, jest wysoce odporny na zniszczenia mechaniczne. PVC w przypadku spalenia, wytwarza dużą ilość dymu oraz toksyczne gazy. Natomiast Polietylen (PE) jest twardszy, ma wyższą wytrzymałość mechaniczną, wyższą barierowość w stosunku do gazów i wyższą odporność chemiczną.
  • Wewnętrzne
    • W przypadku stosowania przewodów wewnętrznych należy zwrócić uwagę na wymagania dotyczące spalania przewodów. Specjalnym rodzajem izolacji jest np. polimer LS0H lub LSZH (ang. Low Smoke Zero Halogen), który jest bezpieczny w trakcie spalania. W porównaniu z PVC, PE nie wytwarza szkodliwych i toksycznych substancji (halogenów), a także nie wytwarza tak dużych ilości dymu. Bardzo często zastosowanie kabli w powłoce LSZH jest wymogiem przepisów przeciwpożarowych, występujących w dużych budynkach użytkowych.
Prędkości
Standard EIA/TIA definiuje kable miedziane w kilku grupach, w których określa się ich przydatność do transmisji informacji. Większość instalacji kablowych wykonywanych jest w w standardzie CAT 5e. Na postawie zawartych informacji na temat parametrów elektrycznych/transmisyjnych można do poszczególnych kategorii przypisać maksymalne prędkości transmisyjne.
  • Kategoria 3 (klasa C wg EN 50173)
    • 4 Mb/s - (10BaseT, RS 232)
  • Kategoria 5 (klasa D wg EN 50173)
    • 1 Gb/s - (1000BaseT, ATM 155)
  • Kategoria 6 (klasa E wg EN 50173)
    • 1 Gb/s - (1000BaseT)
    • 10 Gb/s - (10GBASE-T do 55m)
  • Kategoria 6A (klasa EA wg EN 50173)
    • 10 Gb/s - (10GBASE-T)
Klasa odporności ogniowej
Dotychczas, kable i przewody były wyłącznie produktami elektrotechnicznymi podlegającymi zasadom bezpieczeństwa produktu w ramach Dyrektywy LVD (niskonapięciowa) i podlegały regułom oznaczania przez producenta znakiem CE. Nowe zasady ustanowione przez normę EN50575 nakładają obowiązek dla producentów (importerów i dystrybutorów) wykonania badań przez notyfikowane jednostki certyfikujące/laboratoria celem uzyskania stosowanych certyfikatów potwierdzających klasę odporności ogniowej oraz przygotowanie Deklaracji Właściwości Użytkowych (DoP) dla potwierdzenia Euroklasy produktu. Euroklasa umożliwia badanie reakcji wyrobów budowlanych na ogień (w tym kabli i przewodów teleinformatycznych i telekomunikacyjnych) i klasyfikowanie ich według tych samych zasad i kryteriów w całej Europie. Oznaczenie tej klasyfikacji ogniowej można już znaleźć na etykietach wielu wyrobów budowlanych, a niedługo będzie wymagane dla wszystkich. Więcej na ten temat można poczytać tutaj.
Euroklasa  Metody testowania  Kryterium dodatkowe  Przykładowe wyroby
 Aca EN ISO 1716  kable bezhalogenowe 
 B1ca  EN 50399
EN 60332-1-2
wydzielanie dymu (s1, s2), 
płonących kropli/cząstek (d1,d2)  
oraz kwasów (a1)
kable bezhalogenowe 
 B2ca  EN 50399
EN 60332-1-2
PVC twarde, 
kable bezhalogenowe
 Cca  EN 50399
EN 60332-1-2
 kable bezhalogenowe
Dca  EN 50399
EN 60332-1-2 
 kable z bardzo dobrym 
gatunkowo PVC
 Eca EN 60332-1-2   brak wymagań  kable z PVC
 Fca Nie spełniające wymagań 
dla kabli klasy Eca
 brak wymagań  kable polietylenowe oraz PVC 
Oznaczania klasy kabli zgodnie z wytycznymi normy EN50575.
kod nazwa kabla DoP
PL
DoP
EN
Kategoria reakcja na
ogień
E1408 NETSET U/UTP 5e   Eca
E1410 NETSET U/UTP PE+ żel  5e   Fca
E1412 NETSET U/UTP PE  5e  Fca
E1515 NETSET F/UTP  5e  Eca
E1517 NETSET F/UTP PE  5e  Fca
E1608 NETSET U/UTP   Eca
E1616 NETSET U/FTP 6A Eca

 

Tabela deklaracji właściwości użytkowych dla skrętki zgodnych z dyrektywą CPR.